uitgraving romeinse villa

De Romeinse villa van Kinheim

Op de rechteroever van de Moezel onder Lösnich, maar in het district Kinheim (perceel "Willenbungert"), werd in 1976 tijdens wegenbouw een Romeins gebouw ontdekt en opgegraven door het Landesmuseum Trier (afb.1). Het bleek het woonhuis van een boer of wijnbouwer te zijn, een zogenaamde villa. Het heeft de bekende vorm van een centrale hal (2) waaromheen de vertrekken zijn gegroepeerd; de voorzijde wordt gevormd door een zuilenhal (12) met torenachtige flankerende gebouwen, de zogenaamde hoekrisalieten (11 en 13). De maquette van een soortgelijk huis in de buurt van Bollendorf an der Sauer (afb. 2) laat zien hoe men zich moet voorstellen dat het bij benadering gereconstrueerd is. Op Fig. 1 valt echter op dat we dit grondplan tweemaal terugvinden, gearceerd in kleinere afmetingen (met de "hoekrisalieten" 11 a en 13 a) en in zwart uitgetekend in merkbaar vergrote afmetingen. De muren van het grotere gebouw staan boven die van het kleinere, dus het kleinere is ouder. De oostelijke eindmuur ligt onder de latere vertrekken 7 en 9, de westelijke is niet teruggevonden; deze zal hebben gelopen langs de lijn van de muur die later de vertrekken 17 en 18 scheidde. Deze villa, 17 m diep en 29 m breed aan de voorzijde, maakte plaats - misschien in de 3e eeuw n. Chr. - voor een meer uitgebreid nieuw gebouw van 25 m diep en met een voorgevel van 43 m. Het heeft veel meer afzonderlijke kamers, wat de reden is waarom het in de 3e eeuw n. Chr. werd gebouwd. Het heeft veel meer eenpersoonskamers, daarom waren kleinere afmetingen voldoende voor de hal in het midden (2). Het was niet langer een "polyvalente zaal", maar diende waarschijnlijk alleen nog als keuken en werkzaal. Helaas kunnen we lang niet van alle kamers zeggen waar ze voor bedoeld waren. Alkoof 1a had een zorgvuldig bepleisterd bassin met een bankje, waarvan het doel onduidelijk blijft. Kamers 3 en 4 in de zuid-oost hoek hadden vloerverwarming. Hiervan had kamer 3 weer een bakstenen bekken; of dit met de wijnbereiding te maken had weten we niet. Hier werd later de verwarming afgeschaft en een haard geplaatst. Kamers 16 - 21 aan de tegenoverliggende westzijde dienden als baden (Fig. 3). In de voorkamer nr. 21 kleedde men zich uit. Nr. 19 was het koude bad ("frigidarium") met de halfronde badkuip 20, waarin de waterafvoer, een loden pijp, nog werd aangetroffen. Nr. 17 - eveneens voorzien van een loden afvoer - kwam uit in het warme bad ("caldarium") Nr. 16. Hier is het eigenlijke badbekken niet meer bewaard gebleven, het moet zich in de nis direct naast de plaats hebben bevonden van waaruit de verwarming plaatsvond. Dit verwarmingspunt ("prefurnium") bevindt zich in de centrale hal. Een halfronde bakstenen nis (15) zorgde ervoor dat de overvloedige as niet over de hele zaal werd verstrooid. Kamer 18 werd later toegevoegd aan de voorkant van nr. 17. Het was ook verwarmd; van de "vloerverwarming" waren de bakstenen pilaren, die de vloer moesten ondersteunen, grotendeels nog aanwezig. Vroeger ging de warme lucht, afkomstig van de verwarmingsplaats, er tussendoor, verwarmde de vloer en ging dan naar buiten door holle bakstenen in de muren. Warmbad 16 had dezelfde uiterst praktische installatie, evenals de kamers 3 en 4. De latrine (22), met een spoeltoilet, bevindt zich direct naast het bad in het zuidwestelijke gedeelte. Over dit kanaaltje moet men zich de houten stoel voorstellen. Wat de villa van Kinheim bijzonder maakt, is niet de badkamer en de WC - dat is vanzelfsprekend in elke boerderij uit de Romeinse tijd - maar waarvoor de kamers 3 tot en met 10 gebruikt kunnen zijn; geen van deze kamers was immers bestemd voor de cultus van de goden. De opgravers waren des te meer verrast toen het stenen beeld van een Keltische god opdook in het midden van zaal 8 (A in Fig. 1). Het 82 cm hoge beeldhouwwerk van zandsteen lag op zijn rug. Het gezicht was eraf gerukt, maar werd gelukkig de volgende dag een eindje verderop gevonden en kon worden teruggeplaatst. De god staat voor de vaten en houdt in zijn rechterhand de hamer waarmee hij de banden op de duigen slaat. Wat in de vaten moest worden gedaan, blijkt uit de druiven in de bolling van het kleed. Hoewel de god met de hamer en de vaten welbekend is in Keltische landen - zijn naam is Sucellus - hebben we hier de eerste en enige voorstelling met druiven. Het bewijst dat Sucellus werd vereerd als een god van de wijn en de wijnverwerking, en geeft zeker een aanwijzing voor de bevestiging van de bewoners in de villa van Kinheim.